Jak to się wszystko zaczęło? Jak od topornych drewnianych konstrukcji doszliśmy do współczesnych maszyn z węglową ramą, pełnym zawieszeniem, teleskopowymi sztycami, samowystarczalnym oświetleniem, elektronicznymi przerzutkami i wspomaganiem elektrycznym?
Historia pierwszych rowerów
Kto tak naprawdę wynalazł rower? Pierwsze rysunki jednośladu datuje się na końcówkę XV wieku i przypisuje Leonardo Da Vinci’emu. Historycy poddają jednak w wątpliwość ich autentyczność. Bardziej prawdopodobna data powstania nie tylko rysunku, ale i jeżdżącego roweru to rok 1765.
Pierwszy rower biegowy
Francuz Made de Sivrac zbudował wtedy pierwszą maszynę przypominającą przynajmniej w założeniu dzisiejszy rower. Był to rower biegowy, na którym rowerzysta leżał i odpychał się nogami. Problem polegał jednak na tym, że kierownica była nieruchoma, więc skręcanie było niemożliwe.
Pierwszy rower z kierownicą
Rower z kierownicą, ale nadal bez napędu został wymyślony i zbudowany w 1817 roku przez Karla von Draisa. Maszyna osiągała zawrotną jak na tamte czasy prędkość 13-15 km/h! Na napęd łańcuchowy znany z dzisiejszych rowerów trzeba było jednak czekać jeszcze 50 lat. W międzyczasie koncepcja roweru zaczęła się rozwijać i była doskonalona przez wielu wynalazców.
Pierwszy bicykl
W 1861 roku pojawił się welocyped/bicykl, który przez swój charakterystyczny wygląd jest często kojarzony z pierwszymi rowerami. Wielkie, przednie koło pozwalało uzyskać przełożenie umożliwiające szybką jazdę. Bicykle były jednak niebezpieczne ze względu na swoją wysokość i utrudnione sterowanie. Lata 1868-1869 przyniosły wynalezienie napędu opartego na łańcuchu, a także wprowadzenie szprych stalowych w miejsce ciężkich i grubych drewnianych.
Krok ku nowoczesności
Koniec XIX wieku to okres bardzo szybkiego rozwoju roweru, który doprowadził do koncepcji znanej nam do dziś. W 1885 roku John Kemp Starley zbudował rower, w którym koła były równej wielkości, kierownica skrętna, a napęd przekazywany na tylne koło za pomocą łańcucha. W 1888 roku John Dunlop opatentował oponę pneumatyczną do roweru, dzięki czemu jazda stała się dużo bardziej komfortowa, szybsza i bezpieczniejsza za sprawą lepszej przyczepności. W 1890 roku natomiast pojawił się pierwszy rower napędzany paskiem wynalezionym przez Charlesa Rice'a. Kolejne lata przyniosły pierwsze systemy zmiany przełożeń. Ciekawostkę stanowi fakt, że pierwsze były piasty wielobiegowe, a nie przerzutki zewnętrzne!
W 1896 William Salford opatentował pierwszy system zmiany przełożeń czyli dwu-biegową piastę z wewnętrznymi przełożeniami. W latach 1900-1902 Anglicy Sturmey i Archer wprowadzili wolnobieg, hamulec Torpedo oraz pierwsze przekładnie 3 biegowe w piaście. Pierwsza przerzutka zewnętrzna pojawiła się dopiero w 1905 roku.
Pierwszy wyścig rowerowy i pierwszy rower szosowy
Ciężko zdefiniować moment, w którym na świat przyszedł rower szosowy. Pierwszy wyścig rowerowy miał miejsce w 1868 roku, natomiast najstarsze wydarzenia rowerowe, znane po dziś dzień, narodziły się pod koniec stulecia. Wyścig Liege - Bastogne - Liege został zapoczątkowany w 1892 roku, a Tour De France w 1903 roku. Międzynarodowa Unia kolarska (UCI) wprowadziła pierwsze przepisy określające rower do ścigania w 1932 roku.
Kiedy powstało dynamo?
Istotnym krokiem w historii roweru było zastosowanie dynama do oświetlenia drogi. W latach 1932-1934 powstały pierwsze dynama zarówno butelkowe jak i w piaście. Współczesne modele (ostatnie 10-15 lat) produkują energię pozwalającą zasilić lampy o mocy nawet 800 lumenów lub naszego smartfona, nie powodując przy tym praktycznie żadnego oporu. Aktualnie często wybieranym rozwiązaniem jest prądnica umieszczona w przedniej piaście. Jej budowa jest szczelnie zamknięta, co przekłada się na odporność podczas złych warunków atmosferycznych. Mechanizm jest bezobsługowy, a integracja z osią koła pozwala na redukcje oporów podczas jazdy.
Rower na trudne warunki
Kolejnym przełomowym momentem w historii roweru było wynalezienie roweru górskiego. Pierwsze takie maszyny powstały w Kalifornii w latach 1978-1981. Były to rowery typu crooser z grubszymi oponami i wzmocnionymi ramami. Pierwszym twórcą takiego roweru był Joe Breeze (założyciel firmy Breezer Bikes). Później pojawił się także Gary Fisher (marka obecnie wchłonięta przez Treka). W 1981 roku do produkcji trafił pierwszy seryjnie produkowany rower górski, Specialized Stumpjumper (model produkowany po dziś dzień).
W 1985 pojawił się natomiast pierwszy współczesny rower napędzany paskiem zębatym, będący prototypem dzisiejszej Stridy (słynnego mini składaka). Rok 2007 przyniósł natomiast prawdziwą rewolucje w dziedzinie napędu, czyli wprowadzenie do masowej produkcji pasków zębatych do napędu roweru zamiast przestarzałego łańcucha. Obecnie paski produkuje zarówno ich pionier czyli firma Gates Carbon Drive jak i niemiecki Continental.
Nieustające dążenie do perfekcji
Można by rzec, że od przełomu XIX/XX wieku rower tak naprawdę tylko ewoluuje. Zasadnicza koncepcja nie zmieniła się, mimo, że rowery stają się coraz bardziej skomplikowane.
200 lat udoskonalania tej najbardziej efektywnej maszyny napędzanej siłą ludzkich mięśni, przyniosło nam wiele zaawansowanych rozwiązań technologicznych - innych dla różnych typów rowerów:
- Rower szosowy: węglowa rama projektowana komputerowo z wielu rodzajów włókna węglowego, hydrauliczne hamulce tarczowe, elektroniczne przerzutki, liczniki GPS i bezprzewodowe.
- Rower MTB: węglowa rama, sterowanie zawieszeniem za pomocą jednej manetki, sztyce o regulowanym skoku, Napęd 1x11, 2x11, ultralekka konstrukcja i węglowe koła.
- Rower trekkingowy: pasek zębaty zamiast łańcucha, przekładnia wielobiegowa wbudowana w ramę, mocne oświetlenie ledowe z oświetleniem do jazdy dziennej i czujnikiem zmierzchu zasilane z dynama w piaście.
- Rowery elektryczne: wspomaganie rowerzysty podczas jazdy nawet przez 150 kilometrów!
Podsumowanie
Jak widać 200 lat ewolucji nie poszło na marne, dzięki czemu jazda na współczesnym rowerze jest szybka, wygodna i daje nam mnóstwo frajdy. Każdy miłośnik dwóch kółek powinien jednak wiedzieć jak wyglądał pierwszy rower na świecie.
